ایران پساتحریم‌، بازار نوظهور جهانی

فعالان کسب و کار در ایران، امید زیادی به رونق اقتصادی که پس از پایان تحریم‌ها ایجاد می‌شود، دارند. البته سال‌هاست که ایران اقتصادی نسبتا آزاد دارد و بنابراین فعالان کسب و کار ایرانی، انتظار ندارند که بازار ایران مثل زمانی که شوروی فروپاشید و فدراسیون روسیه تشکیل شد، ناگهان با سیل ورود شرکت‌های خارجی روبرو شود.

«حمید محمدی» مدیر سایت «دیجی‌کالا»، یعنی همان آمازون ایرانی‌ها است. او به چشم انداز آینده‌ی ایران پس از رفع تحریم‌ها امیدوار است؛ با این حال در این باره خیلی هم هیجان‌زده نیست. بی تردید او از برقراری مجدد ارتباط ایران با دنیای خارج استقبال می‌کند. این ارتباط برای دیجی کالا که یک شرکت رو به رشد در مرزهای نوآوری‌های دیجیتال است، ضرورت دارد. با این وجود، او اعتقاد دارد که پایان تحریم‌ها منجر به معجزه‌ی اقتصادی در ایران نمی‌شود.

دیجی کالا  در سال ٢٠٠٧ با سه کارمند کارش را شروع کرد. اکنون هشت سال گذشته و تا پایان امسال تعداد کارمندان این شرکت به ۱۵۰۰ نفر می‌رسد. این رشد به نوعی نشانگر انرژی زیاد نسل جوان سرحال و کارآفرین ایران است. نسل جوانی که با وجود انزوای بین المللی ایران، کار خود را از صفر شروع کرده و در این مسیر به موفقیت‎های خوبی دست یافته ‌است. دیجی‌کالا تضمین می‌کند که کالای خریداری شده توسط مشتریان تهرانی را ظرف چهارساعت تحویل دهد. همچنین روزانه ٧٥٠ هزار نفر از سایت این فروشگاه اینترنتی بازدید می‌کنند.

فضای درون سازمانی این شرکت، با تصویر عجیب و ناخوشایندی که در رسانه های غربی از ایران ایجاد شده است، فاصله زیادی دارد. مهمانی افطاری که درماه رمضان امسال برای کارمندان و خانواده‌هایشان برگزار کرد، بسیار شبیه رویدادهای مشابه در محیط‌های کار سایر نقاط جهان بود. سخنرانی در ابتدای ضیافت و موسیقی زنده، از جمله ویژگی‌های این مهمانی بود. در آن مهمانی، کمتر کسی با ظاهری که غربی‌ها از ایرانیان در ذهن دارند، حضور داشت.

محمدی در ساختمان انبار این شرکت در نزدیکی تهران به خبرنگار روزنامه گاردین می‌گوید: «واقعیت این است که تحریم‌ها، مشکلاتی را برای ما به وجود آورده است. کمبود سرمایه گذاری خارجی، یکی از این مشکلات به حساب می‌آید. مشکل اینجاست که بانک‌ها و سرمایه گذاران ایرانی، نظر چندان مثبتی به آینده‌ی تجارت الکترونیک ندارند. ما برای پیشرفت کارمان، به فناوری و شریک نیاز داریم. طی دوره‌ی تحریم‌ها علیه ایران، کره جنوبی و چین این محدودیت‌ها را نادیده می‌گرفتند؛ اما وقتی تحریم‌ها برداشته شود، انتظار داریم که شرکت‌های اروپایی و امریکایی نیز وارد میدان شوند.»

دولت روحانی موفق به کسب توافق هسته‌ای شده و حالا امیدوار است با رفع تحریم‌ها، وضعیت اقتصادی کشور را دگرگون کند

بسیاری دیگر از فعالان کسب‌و‌کار اینترنتی در ایران نیز با آقای محمدی هم عقیده هستند. حمید محمدی بر این باور است که بعد از رفع تحریم‌ها، رویه‌ی دولت نیز تغییر خواهد کرد و در نتیجه شاهد رویکردهایی منضبط‌تر و حرفه‌ای‌تر خواهیم بود. از نظر او، در ایران قوانین دست‌و‌پاگیر زیادی برای فعالیت در حوزه‌ی کسب‌و‌کار وجود دارد. اگر شرکت‌های خارجی بیشتری به ایران بیایند، فضای کلی اقتصاد ایران نیز بهبود خواهد یافت.

حتی پیش از دستیابی به توافق نهایی در وین، چشم انداز اقتصادی ایران، بهبود شرایط را نشان می‌داد. اقتصاد کشور توانست از رکود خارج شده و در سال ٢٠١٤، یعنی اولین سال ریاست جمهوری حسن روحانی، رشدی ۲.۸ درصدی داشته باشد. بر اساس پیش بینی صندوق بین المللی پول، اقتصاد ایران در سال‌های ٢٠١۵ و ٢٠١۶ به ترتیب ۰.۶ و ۱.۳ درصد رشد خواهد داشت. همچنین نرخ تورم از ٤٥% در دوره‌ی رئیس جمهور پیشین، اکنون به ١٥% رسیده است.

در این میان، بخش انرژی (که ٣٥% درآمد دولت را تشکیل می‌دهد) بیشترین امیدواری‎‌ها را به دنبال دارد. از سال ٢٠١٢، صادرات نفت به نصف رسیده است. با این وجود، وزیر نفت اعلام کرده که پس از برداشته شدن تحریم‌ها می‌توان صادرات را به طور تقریبی ۲ برابر کرد. منصور معظمی (معاون وزیر نفت) به خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال می‌گوید: «ما مثل خلبانی هستیم که در باند فرودگاه آماده‌ی پرواز است. اکنون وضعیت کلی کشور به این صورت است.»